Żeń-szeń koreański, indyjski i syberyjski - czym się różnią i jaki wybrać?

Co to jest żeń -szeń ?

Żeń-szeń to roślina wielokierunkowo i wszechstronnie wspierająca organizm. Panax ginseng, czyli żeń -szeń właściwy to niewielka bylina, która pochodzi z Azji, ale aktualnie jej uprawy rozpowszechnione, są na całym świecie. Obecnie bez większych problemów, można uprawiać żeń -szeń również w Polsce.

Panax ginseng znany jest od wieków w tradycyjnych praktykach Dalekiego Wschodu. Przez wiele lat uznawany był za towar niezwykle luksusowy i stosowanie korzenia żeń -szenia możliwe było wyłącznie przez cesarza Chin oraz najwyżej postawione osoby na jego dworze. W XIX wieku cena suchego korzenia żeń -szenia wielokrotnie przekraczała wartość złota.[2] Nazwa żeń -szeń pochodzi z języka chińskiego i w najprostszym tłumaczeniu oznacza "człowiek-korzeń". [2] Nawiązuje to również do kształtu korzenia żeń -szenia, który przypomina ciało człowieka.

Rodzaje i właściwości żeń -szenia. Czym różnią się poszczególne odmiany żeń -szenia?

Istnieją różne rodzaje żeń -szenia (obecnie żeń -szeń występuje w prawie 20 odmianach), ale do najbardziej znanych zaliczyć możemy żeń -szeń chiński, koreański, indyjski oraz syberyjski. Wszystkie wymienione odmiany mają pewne wspólne cechy oraz właściwości, ale z pewnością nie można powiedzieć, że są to te same rośliny. Czym w takim razie różnią się poszczególne gatunki żeń -szenia?

Żeń -szeń koreański

Żeń -szeń koreański należy do rodzaju Panax i jak nazwa wskazuje pochodzi głównie z Korei oraz Chin. W literaturze określany jest także jako żeń -szeń prawdziwy. Jest rośliną wieloletnią, która w zależności od rodzaju uprawy, jest gotowa do zbioru nawet po 10 latach od wysiewu. Za najważniejszą część uważany jest korzeń żeń-szenia, bo to właśnie on zawiera najwięcej  składników aktywnych. [5] Może występować w dwóch formach - jako żeń szeń czerwony lub biały. Zabarwienie związane jest ze sposobem suszenia. Czerwony żeń -szeń po zbiorze, poddawany jest działaniu gorącej pary wodnej, a następnie suszony. Po wysuszeniu przybiera czerwoną barwę. Żeń -szeń biały natomiast, po obraniu ze skórki suszony jest bezpośrednio na słońcu. [5] Suplement diety Essensey Żeń-szeń koreański zawiera ekstrakt z korzenia białego żeń -szenia. 

Jakie właściwości posiada żeń -szeń koreański?

Do najważniejszych właściwości żeń-szenia koreańskiego zaliczyć możemy wsparcie organizmu w czasie zmęczenia i stresu.[9] Dodatkowo wspiera poczucie energii i witalności oraz wspomaga wydajność, wytrzymałość i sprawność fizyczną [9], dzięki czemu polecany jest dla osób aktywnych fizycznie i sportowców. Dodatkowo wspomaga układ odpornościowy, wspiera koordynację, koncentrację oraz dobre samopoczucie fizyczne i psychiczne. [9] 

Korzeń żeń -szenia bogaty jest w związki bioaktywne takie jak fitosterole, olejki eteryczne, związki fenolowe czy witaminy oraz składniki mineralne. Za najważniejsze  składniki aktywne uznaje się jednak ginsenozydy i to właśnie im przypisywane są najważniejsze właściwości żeń-szenia koreańskiego.[5]

Żeń-szeń ten polecany jest nie tylko sportowcom. Sprawdzi się również u osób intensywnie pracujących umysłowo i fizycznie oraz chcących zwiększyć poziom energii i witalności.[9]

Żeń-szeń indyjski

Ashwagandha, czyli inaczej żeń -szeń indyjski lub witania ospała, to roślina znana szeroko w tradycyjnych praktykach Dalekiego Wschodu, głównie w Indiach. Podobnie jak w przypadku żeń-szenia koreańskiego, za najważniejszą część ashwagandhy uznaje się korzeń, gdyż to on zawiera najwięcej składników bioaktywnych. Najważniejszymi związkami są natomiast witanolidy. [6] Zgodnie z uchwałą Zespołu do spraw suplementów diety, maksymalna ilość witanolidów w dziennej porcji wynosi 10 mg. [10] Suplement diety Essensey Ashwagandha Forte zawiera 666 mg ekstraktu z korzenia żeń-szenia indyjskiego, a w tym właśnie 10 mg witanolidów.

Jedną z charakterystycznych cech ashwagandy jest jej aromat, który według wielu osób przypomina zapach konia. Essensey Ashwagandha Forte dzięki zastosowaniu odpowiednich kapsułek celulozowych jest nie tylko bezwonna, ale także łatwa do połknięcia i nadająca się dla wegetarian.

Jakie właściwości ma żeń -szeń indyjski?

Jedną z najważniejszych kwestii jest to, że omawiany żeń -szeń wykazuje właściwości adaptogenne.[9] Adaptogeny to naturalne składniki roślinne, które wspierają organizm w adaptacji i przystosowaniu się do działania w warunkach zwiększonego stresu.[7] Dzięki temu indyjski żeń-szeń wspomaga odporność organizmu na stres, wspiera w utrzymaniu optymalnej wytrzymałości, uczucia energii i witalności, a także dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego. [9] Dodatkowo wspomaga optymalny relaks i wspiera w utrzymaniu równowagi emocjonalnej.[9] Ashwagandha może także wspierać proces zasypiania. [9]

Ashwagandha polecana jest dla osób intensywnie pracujących umysłowo i fizycznie, narażonych na stres, osób chcących wesprzeć zasypianie, a także sportowców i osób aktywnych fizycznie.[9]

Żeń-szeń syberyjski

Syberyjski żeń -szeń to inaczej Eleuterokok kolczasty, który należy do rodziny araliowatych. Przystosowany jest do ciężkich warunków środowiskowych - porasta głównie obszary Syberii. W porównaniu do innych rodzajów żeń-szenia cechuje go krótszy czas uprawy, a co za tym idzie - niższa cena i większa dostępność. Za jego główne składniki aktywne uznawane są eleuterozydy. To jednak nie wszystkie korzystne związki jakie ma korzeń żeń -szenia syberyjskiego. Znajdziemy w nim również lignany, kumaryny, fitosterole, saponiny i olejki eteryczne.[8] Żeń -szeń syberyjski właściwościami zbliżony jest do innych rodzajów żeń -szenia. Eleuterokokowi kolczastemu przypisuje się właściwości adaptogenne, wspiera on optymalną aktywność umysłową i poznawczą, może również wspomagać układ odpornościowy.[9] Wspiera także uczucie odprężenia i wspomaga dobre samopoczucie. [9] Dodatkowo wspomaga w stanach osłabienia, zmęczenia, przyczynia się do zwiększenia energii psychicznej i fizycznej.[9]

Żeń-szeń amerykański

Wśród różnych gatunków żeń -szenia ważne miejsce zajmuje również żeń-szeń amerykański, który jest odmianą żeń -szenia chińskiego. Jest to inaczej żeń -szeń pięciolistny i pochodzi z Ameryki. Oprócz ginsenozydów, w swoim składzie żeń -szeń amerykański posiada witaminy z grupy B, witaminy C i E oraz składniki mineralne, takie jak żelazo magnez czy potas. [2] 

Jaki żeń-szeń wybrać?

Na rynku obecnych jest wiele preparatów zawierających żeń -szeń w swoim składzie. Bez problemu możemy wybierać pomiędzy różnymi gatunkami żeń -szenia. Rodzi się więc pytanie, jaki żeń -szeń wybrać? Wszystko zależy od tego, w jakim obszarze chcemy wesprzeć swój organizm. Każdy żeń -szeń ma bowiem inne pochodzenie, ilość i rodzaj składników aktywnych oraz główne właściwości. Najlepiej zacząć od postawienia sobie pytania - w jakim celu chcę  wspomagać się żeń -szeniem? Jeżeli najbardziej zależy nam na wsparciu odporności organizmu na stres - idealnie sprawdzi się Ashwagandha. Gdy brakuje nam energii i witalności, z pomocą przyjdzie żeń-szeń koreański.[1, 9] Natomiast, gdy potrzebujemy relaksu - warto rozważyć żeń-szeń indyjski. [1,9]

Analizując produkty zawierające korzeń żeń -szenia warto zwrócić uwagę na jego ilość w porcji dziennej - zawartość żeń -szenia może się różnić w zależności od producenta. Aby w pełni korzystać z pozytywnego wpływu korzenia żeń -szenia na nasz organizm, należy wybierać produkty z wiarygodnych i sprawdzonych źródeł. Produkty ESSENSEY, zarówno Żeń-szeń koreański, jak i Ashwagwandha Forte zostały wyprodukowane w zakładzie produkcyjnym, który spełnia międzynarodowe normy jakościowe ISO9001 i ISO22000.

Jak przyjmować żeń -szeń?

Jeżeli zdecydujemy się wypróbować żeń -szeń w formie suplementów, warto pamiętać, że porcja żeń -szenia zalecana przez producenta, nigdy nie powinna być przekraczana. Przyjmowanie preparatów warto poprzedzić także konsultacją z lekarzem lub farmaceutą, zwłaszcza w przypadku osób z chorobami przewlekłymi lub przyjmujących leki.

Literatura:

1. Nowak G.: Surowce roślinne stosowane w wyczerpaniu psychofizycznym i stresie. Herba Polonica. Vol. 55 No 2 2009.

2. Wolski T. i wsp.: Rodzaj Panax – systematyka, skład chemiczny, działanie i zastosowanie oraz analiza fitochemiczna nadziemnych i podziemnych organów żeń-szenia amerykańskiego – Panax quinquefolium L. Cz. I. Borgis - Postępy Fitoterapii 2/2008, s. 96-114.

3. Choi JY, Woo TS, Yoon SY, Ike Campomayor Dela P, Choi YJ, Ahn HS, et al. (2011). Red ginseng supplementation more effectively alleviates psychological than physical fatigue. J Ginseng Res, 35(3):331-8)

4. Hossain, Mohammad Amjad, and Jong-Hoon Kim. "Possibility as role of ginseng and ginsenosides on inhibiting the heart disease of COVID-19: A systematic review." Journal of Ginseng Research (2022).

5. Wesołowska, M. Analiza Wybranych Składników Odżywczych W Żeńszeniu Amerykańskim (Panax Quinquefolium L.) Uprawianym W Polsce.

6. Jonathan Gorelick, Rivka Rosenberg, Avinoam Smotrich, Lumír Hanuš, Nirit Bernstein, Hypoglycemic activity of withanolides and elicitated Withania somnifera, Phytochemistry, Volume 116, 2015, Pages 283-289.

7. Zielińska, Agnieszka. "Adaptogenne działanie ashwagandhy." Lek w Polsce 376.09 (2022): 19-24.

8. Bączek, Katarzyna. "Eleuterokok kolczysty–alternatywa dla żeń-szenia?." Herbalism 3.1 (2017): 7-19.

9. Lista PENDING opublikowana na podstawie Rozporządzenia Komisji (UE) NR 432/2012 z dnia 16 maja 2012 r. ustanawiającego wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci

10. Uchwała nr 7/2020 Zespołu do spraw suplementów diety z dnia 7 lutego 2020r w sprawie wyrażenia opinii dotyczącej stosowania Withania somnifera (L.) Dunal jako składnika suplementów diety