WITAMINY

Witaminy to składniki organiczne, niezbędne do przeżycia i prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Są to związki, które człowiek może dostarczyć wraz z pożywieniem. Istnieje również możliwość włączenia do diety suplementów witaminowych.1

 Ważne informacje na temat witamin:

• Witaminy możemy podzielić na rozpuszczalne w wodzie i tłuszczach

• Niektóre witaminy organizm (w odpowiednich warunkach) jest w stanie sam syntetyzować. Idealnym przykładem jest witamina D – poprzez ekspozycję na promieniowanie słoneczne dochodzi do syntezy witaminy w skórze; dzięki bakteriom obecnym w naszych jelitach jesteśmy też w stanie syntetyzować witaminę B7

• Należy pamiętać, że obecnie znamy 13 witamin (witaminy rozpuszczalne w wodzie i witaminy rozpuszczalne w tłuszczach)

• Witaminy są składnikami organicznymi, ponieważ w swoim składzie chemicznym mają obecny węgiel

Czym są witaminy?

Witaminy to rozpowszechnione na całym świecie organiczne związki wspomagające prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka. Nie posiadają one wartości energetycznych, nie są wiec źródłem energii. Nie mają również funkcji budulcowych. 1

Prawie każda witamina pozyskiwana jest z pożywienia. Możemy ją również przyjmować wraz z suplementem diety - suplementem witaminowym.

Rolą witamin jest przede wszystkim:

• zapewnienie prawidłowego metabolizmu - podstawowe składniki odżywcze,

• obecność w składzie enzymów i koenzymów,

• katalizowanie reakcji biochemicznych,

• regeneracja i wzmocnienie błony śluzowej i komórkowej,

• regulacja jakości i składu krwi człowieka,

• zapewnienie prawidłowej pracy każdego narządu w organizmie człowieka,

• zapewnienie dobrego samopoczucia.

Jako pierwszy sformułowanie „witamina” opisał w 1912 roku Kazimierz Funk w odniesieniu do witaminy B1 wyodrębnionej z otrąb ryżowych. Sama nazwa zawiera w sobie dwa człony „vita” oznaczające życie oraz „amine” – odniesienie do związków zawierających azot.2

Odkrycie witamin w żywności było oczywiście zapoczątkowane korzystnymi właściwościami pokarmów, które było praktykowane już w czasach starożytnych. Wiadomo, że na problemy z kurzą ślepotą – wywołaną niedoborem Witaminy A – podawano do jedzenia wątrobę zwierząt (gotowaną lub surową), która jest bogatym źródłem właśnie tej witaminy.3

Rodzaje witamin

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach to:

• witamina A (należy do grupy karotenoidów, jest kluczowa dla procesów widzenia i odpornościowych, - ma działanie antyoksydacyjne; jej źródłem są tłuste ryby, nabiał, jaja ale również warzywa takie jak słodkie ziemniaki, marchew czy papryka)3

• witamina D (wpływa na prawidłowy rozwój i gęstość kości poprzez regulację gospodarki wapnia i fosforu, wspomaga odporność i dobre samopoczucie człowieka; jej źródłem są ryby, jaja, nabiał; organizm człowieka potrafi sam syntetyzować witaminę D poprzez ekspozycje na promieniowanie słoneczne)5

• witamina E (to jeden z silniejszych antyoksydantów, głównym źródłem witaminy E są tłuszcze roślinne np. olej rzepakowy, słonecznikowy)6

• witamina K (bierze udział w prawidłowym krzepnięciu krwi, wpływa na regulację gospodarki wapniowej; witamina K głównie występuje w zielonych warzywach takie jak: brokuły, jarmuż, koper włoski; co ciekawe dobre źródło witaminy K to również babka lancetowata)7

Są one łatwiej przyswajalne od witamin rozpuszczalnych w wodzie. Mogą być magazynowane w tkance tłuszczowej i wątrobie. Przyjmowane wraz z pokarmem (zawierającym tłuszcze) mogą być wchłaniane już na etapie trawienia w żołądku w przewodzie pokarmowym.4

Witaminy rozpuszczalne w wodzie

Witaminy rozpuszczalne w wodzie to:

• Tiamina - witamina B1 (wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego oraz sercowo-naczyniowego, wspiera układ odpornościowy; najlepszym źródłem tej witaminy z grupy B są produkty zbożowe oraz rośliny strączkowe)8

• Ryboflawina - witamina B2 (odpowiada za prawidłową pracę układu immunologicznego oraz dobre widzenie, wspiera kondycję skóry; dobrym źródłem witaminy B2 są produkty odzwierzęce, szczególnie podroby, ta witamina B występuje również w produktach roślinnych - ziemniaki, groch, fasola, banany)9

• Niacyna - witamina PP, witamina B3 (niezbędna do dobrego funkcjonowania układu nerwowego i pracy mózgu, wpływa również na produkcję hormonów; jako źródło tej witaminy należy spożywać: mięso, głównie drób i cielęcinę, ale również orzechy czy drożdże)10

• Pirydoksyna - witamina B6 (wpływa na prawidłowe wchłanianie magnezu we krwi, jest czynnikiem wpływającym na ponad 100 enzymów w naszym ciele, koreluje również z prawidłowym ciśnieniem krwi; witamina B6 występuje głównie w produktach zbożowych, kasza, zarodkach pszennych, ale również mięsie)11

• Foliany - folacyna, kwas foliowy, witamina B9 (wpływa na prawidłowy rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego, krwiotwórczego oraz sercowo-naczyniowego; ta witamina występuje głównie w zielonych roślinach np. sałacie, szpinaku, jarmużu)12

• Witamina B12 - kobalamina (wspiera pracę układów: nerwowego i krwiotwórczego; witamina B12 występuje jedynie w produktach pochodzenia zwierzęcego - mięso, nabiał, jej źródłem nie są produkty roślinne; szczególną uwagę na suplementację witaminy B12 powinny zwrócić osoby ograniczające produkty odzwierzęce13

• Kwas pantotenowy - witamina B5 (wpływa na poziom cholesterolu we krwi, bierze udział w syntezie niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu hormonów; głównym źródłem tej witaminy jest mięso, tłuste ryby, nabiał, jaja oraz rośliny strączkowe, drożdże czy pełnoziarniste pieczywo)10

• Biotyna - witamina H, witamina B7 (działa korzystnie na skórę, włosy, paznokcie, wytwarzana jest przez bakterie obecne w naszych jelitach; pokarmy, które są jej najlepszym źródłem to przede wszystkim żółtka jaj oraz rośliny strączkowe)10

• Witamina C - kwas askorbinowy (niezbędna do syntezy kolagenu, wpływa na przyswajanie żelaza, , wpływa na odporność człowieka; witamina C występuje w kwaśnych owocach np. aceroli, żurawinie, dzikiej róży ale także papryce, natce pietruszki)14

 Witaminy rozpuszczalne w wodzie są znacznie szybciej wydalane z ludzkiego organizmu, przez co muszą być systematycznie dostarczane poprzez zbilansowaną dietę, którą można również uzupełnić o odpowiednie suplementy diety.

MULTIWITAMINY

Czym są multiwitaminy?

Multiwitaminami nazywamy produkty zawierające kilka lub kilkanaście witamin i/lub minerałów w jednej porcji. Kompleks witamin to wygodna forma przyjmowania witamin i minerałów w jednej porcji. Ten typ produktu może występować w różnych wariantach, w swoim składzie może zawierać witaminy rozpuszczalne w wodzie i w tłuszczach, ale również minerały, czy składniki odżywcze.

Kompleks witamin może być zamknięty w postaci kapsułek, tabletek, a nawet proszku, kropli i spray'u. Dobrym, sugerowanym rozwiązaniem jest indywidualny dobór preparatów, aby zawierały odpowiedni skład oraz proporcje witamin.

Dla kogo są multiwitaminy?

• dla osób potrzebujących dużej ilość witamin i minerałów

• dla osób, które nie są w stanie przyjmować znacznej ilości tabletek lub kapsułek; w tym przypadku witaminy i minerały są zamknięte w jednej porcji,

• dla osób poszukujących odpowiedniego kompleksu witamin dostosowanego do ich potrzeb

Witaminy dla kobiet

Kobiece ciało, aby mogła spełniać wszystkie swoje funkcje potrzebuje kompletnego zestawu witamin i minerałów. Od odpowiedniej ilości tych wartościowych substancji zależeć będzie zdrowie i dobrostan każdej kobiety. Są one niezbędne do funkcjonowania układu odpornościowego (witamina D)5 i (witamina C)14, regulacji gospodarki hormonalnej i zachowania prawidłowych funkcji rozrodczych (kwas foliowy)12,. Witaminy i minerały wpływają również na piękny, zdrowy wygląd każdej kobiety (biotyna, witamina C), poprawiają kondycję włosów, skóry i paznokci. 10,14

Witaminy dla mężczyzn

Męskie komórki ciała nie są w stanie prawidłowo funkcjonować, kiedy witaminy i minerały nie są dostarczane w wystarczającej ilości. To dzięki nim zachodzą procesy biochemiczne, niezbędne do życia. Mężczyźni szczególnie powinni zainteresować się witaminami, które poprawiają funkcjonowanie mięśni (witaminy D) 5, wpływają na pracę serca i układu krwionośnego (witamina K)7 oraz takich, które wpływają na wydzielanie hormonów, szczególnie testosteronu (witamina B5)10. Równie ważne jak dbanie o swoją skórę (witamina C) 14. Jeśli mężczyzna chciałby wprowadzić suplementy witaminowe do swojej codziennej diety, może pomyśleć o kompleksach witamin. Taka multiwitamina dedykowana dla panów będzie zawierała wszystkie potrzebne składniki wspomagające organizm.

Bibliografia:

1. Brzozowska, Anna, et al. "Witaminy i składniki mineralne jako suplementy diety." Żywność: nauka-technologia-jakość 12.4 (45), Supl. (2005): 5-16.

2. Stachoń, M., & Lachowicz, K. (2017). Kazimierz Funk-naukowiec na miarę naszych czasów. Kosmos, 66(4), 515-526.

3. Pawlaczyk, M., & Korzeniowska, K. Witamina A w kosmetologii i lecznictwie dermatologicznym Witamin A in cosmetology and dermatological thearapy.

4. Badzian, B. A. R. B. A. R. A. (2006). Wpływ witamin rozpuszczalnych w wodzie na wchłanianie wybranych aminokwasów egzogennych u kurcząt. Medycyna Wet, 62, 1051-1055.

5. Napiórkowska, L., & Franek, E. (2009). Rola oznaczania witaminy D w praktyce klinicznej. Choroby Serca i Naczyń, 6(4), 203-210.

6. Szymańska, R., Nowicka, B., & Kruk, J. (2009). Witamina E: metabolizm i funkcje. Kosmos, 58(1-2 (282-283)).

7. Dubiel-Braszczok, B., Kruszec-Żytniewska, A., & Kotyla, P. (2018). Witamina K—kontrowersje. In Rheumatology Forum (Vol. 4, No. 3, pp. 152-157).

8. Kołątaj, A., witek, b., ochwanowska, e., baranowska, d., & kmera-muszyńska, m. A. R. I. A. Wpływ witamin b.

9. Piróg, M., Joskowska, M., & Lebiedzińska, A. (2016). Ocena zawartości witaminy B2 w wybranych produktach mleczarskich. Czasopismo poświęcone zagadnieniom badań ochrony zdrowia i środowiska Wersja internetowa wydawanego czasopisma jest wersją pierwotną, 52.

10. Gryszczyńska, A. (2009). Witaminy z grupy B-naturalne źródła, rola w organizmie, skutki awitaminozy.

11. Czaja, J., Knyszewski, K., Martyniuk, N., Michalska, A., Szefer, P., & Lebiedzińska, A. (2016). Zawartość witaminy B6 w wybranych suplementach diety i preparatach leczniczych. I CHEMIA TOKSYKOLOGICZNA, 260.

12. Cieślik, E., & Kościej, A. (2012). Kwas foliowy–występowanie i znaczenie. Problemy Higieny i Epidemiologii, 93(1), 1-7.

13. Kosmider, A., & Czaczyk, K. (2010). Witamina B12-budowa, biosynteza, funkcje i metody oznaczania. Żywność Nauka Technologia Jakość, 17(5), 17-32.

14. Janda, K., Kasprzak, M., & Wolska, J. (2015). Witamina C–budowa, właściwości, funkcje i występowanie. Pom. J. Life Sci, 61(4), 419-425.