Cynk - czym jest, właściwości, źródła cynku.

Cynk to pierwiastek często niedoceniany, ale niezwykle ważny dla naszego zdrowia i prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. W codziennym pędzie rzadko zastanawiamy się nad rolą cynku w naszym organizmie, a przecież pełni on szereg istotnych funkcji - od wspierania układu odpornościowego, po wpływ na utrzymanie zdrowia skóry, włosów i paznokci. [1] W tym artykule przyjrzymy się bliżej temu, czym jest cynk, jakie ma właściwości oraz gdzie możemy go znaleźć. Zapraszamy do lektury i odkrywania fascynującego świata tego niepozornego, ale jakże istotnego minerału.

Cynk - co to jest?

Cynk jest pierwiastkiem chemicznym o symbolu Zn i liczbie atomowej 30, będącym jednym z najważniejszych mikroelementów w organizmie człowieka. Występuje naturalnie w ziemi, wodzie i wielu organizmach żywych - w tym w ludzkim ciele. Cynk dostarczany jest do organizmu głównie z pożywieniem, zarówno roślinnym, jak i zwierzęcym. [2] Zawartość cynku w organizmie człowieka wynosi od 2 do 2,5 grama, z czego około 50% znajduje się w mięśniach, 25-30% w kościach, a około 20% w innych tkankach. [2] Wchłanianie cynku odbywa się głównie w jelicie cienkim, a w mniejszym stopniu w jelicie grubym i żołądku. Proces ten zależy nie tylko od zawartości cynku w pożywieniu, ale również od wielu czynników, które mogą wpływać na jego przyswajalność. [2]

Jakie są właściwości cynku?

Cynk bierze udział w wielu procesach biologicznych i ma on szereg właściwości, które czynią go szczególnie ważnym dla wspierania zdrowia ludzkiego organizmu. Po pierwsze - przyczynia się on do utrzymania prawidłowego metabolizmu makroskładników odżywczych, kwasów tłuszczowych i węglowodanów, bierze udział w procesie podziału komórek oraz pomaga w prawidłowej syntezie białka i DNA. [1] Po drugie, pomaga w utrzymaniu zdrowych kości, a także w utrzymaniu prawidłowej płodności i prawidłowych funkcji rozrodczych. [1] Ponadto, wspiera odporność organizmu oraz pomaga zachować zdrową skórę, włosy i paznokcie. [1] Pomaga on również w utrzymaniu prawidłowego widzenia i prawidłowych funkcji poznawczych, a także w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym. [1] 

W jakiej żywności występuje cynk? Produkty bogate w cynk

Cynk jest obecny w wielu produktach spożywczych - zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Produkty bogate w cynk stanowią istotny element zbilansowanej diety, zapewniając organizmowi niezbędną ilość tego pierwiastka. Mięso, zwłaszcza czerwone, jest jednym z głównych źródeł cynku, zawierając około 5-6 mg na 100 gram produktu. Ryby i owoce morza, takie jak ostrygi, kraby czy homary, również są bogatymi źródłami cynku. Poza produktami pochodzenia zwierzęcego, wiele roślinnych źródeł również zawiera ten składnik mineralny. Nasiona dyni, słonecznika i sezamu, orzechy - zwłaszcza nerkowce i migdały oraz pełnoziarniste produkty zbożowe, takie jak płatki owsiane czy pełnoziarnista mąka, są w tym zakresie świetnymi opcjami dla wegetarian i wegan. Dodatkowo, niektóre warzywa i owoce, jak np. szpinak, groszek, awokado czy banany, mogą dostarczyć dodatkową porcję cynku. Włączenie produktów zawierających cynk do codziennej diety, może pomóc w utrzymaniu odpowiedniego poziomu tego składnika mineralnego w organizmie.

Formy cynku

Cynk występuje w suplementach diety w różnych formach. Trzy z najpopularniejszych form to pikolinian cynku, siarczan cynku i glukonian cynku. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Pikolinian cynku

Pikolinian cynku jest uznawany za wysoko przyswajalną formę cynku. [3] Powstaje poprzez połączenie cynku z kwasem pikolinowym, co ułatwia jego wchłanianie przez organizm. [3] Pikolinian cynku jest polecany osobom, które chcą wspierać funkcjonowanie układu odpornościowego i skóry. [1]

Glukonian cynku

Glukonian cynku to kolejna popularna forma cynku, która bardzo często jest stosowana w preparatach do ssania oraz w suplementach wspomagających układ odpornościowy. [1] Jest dobrze tolerowany przez organizm i stosunkowo dobrze przyswajalny. [4]

Siarczan cynku

Siarczan cynku to bardziej ekonomiczna forma cynku, która jest szeroko dostępna na rynku suplementów diety. Powszechnie uznawany jest za formę słabiej przyswajalną niż pikolinian lub glukonian cynku. [4]

Jak suplementować cynk?

Aby zadbać o odpowiednie stężenie cynku w organizmie najlepiej postawić na zbilansowaną i zdrową dietę. Jeżeli zdecydujemy się dodatkowo na suplementację tego minerału - warto zwrócić uwagę na kilka kwestii, w tym wybór odpowiedniej formy, porcję dzienną oraz regularność jego przyjmowania.

Pikolinian oraz glukonian cynku to jedne z najczęściej polecanych form, ze względu na swoją dobrą przyswajalność. [4] Ważne jest wybranie formy, która będzie dobrze tolerowana przez organizm i efektywnie wchłaniana. Następnie należy zwrócić uwagę na wielkość porcji dziennej - 15 mg to maksymalna ilość cynku w dziennej porcji jaka została wskazana w uchwale Zespołu do spraw suplementów diety. [5] Co ważne, regularne spożywanie cynku jest istotne dla utrzymania jego stałego poziomu w organizmie.

Jeżeli szukasz preparatów zawierających cynk - ESSENSEY ma w swojej ofercie następujące produkty:

• Suplement diety CYNK ORGANICZNY - zawiera 15 mg cynku, w formie glukonianu, w porcji dziennej (pokrywa 150% zapotrzebowania na cynk dziennie - 150 % RWS). Dzięki zastosowaniu kapsułki celulozowej, z powodzeniem może być przyjmowany przez wegetarian. 

• Suplement diety MAGNEZ + CYNK + B6 - zawiera połączenie 3 składników: magnezu, cynku i witaminy B6 w wygodnych do połknięcia, celulozowych kapsułkach. Produkt charakteryzuje się wysoką zawartością cynku - w porcji dziennej znajdziemy aż 15 mg cynku w formie glukonianu.

Podsumowując, suplementacja cynku może być dodatkowym sposobem na zapewnienie organizmowi odpowiedniej ilości tego ważnego pierwiastka. Ważne jest jednak, aby wybierać odpowiednią formę, dostosować porcję dzienną do indywidualnych potrzeb oraz dbać o regularność stosowania. W razie wątpliwości warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, aby uzyskać spersonalizowane zalecenia dotyczące suplementacji cynku.

1. Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012 r. ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci.

2. Szcześniak, Maria, Bożena Grimling, and Jan Meler. "Cynk–pierwiastek zdrowia." Farm pol 70.7 (2014): 363-366.

3. Barrie SA, Wright JV, Pizzorno JE, Kutter E, Barron PC. Comparative absorption of zinc picolinate, zinc citrate and zinc gluconate in humans. Agents Actions. 1987 Jun;21(1-2):223-8.

4. Ośko J, Pierlejewska W, Grembecka M. Comparison of the Potential Relative Bioaccessibility of Zinc Supplements-In Vitro Studies. Nutrients. 2023 Jun 20;15(12):2813

5. Uchwała nr 10/2019 Zespołu do spraw suplementów diety z dnia 11 czerwca 2019r w sprawie wyrażenia opinii dotyczącej maksymalnej dawki cynku w zalecanej dziennej porcji w suplementach diety.