Serotonina - co to jest? Serotonina a dopamina - podobieństwa i różnice.

Serotonina jest organicznym związkiem chemicznym, który odpowiada za wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka. Oprócz tego, że jest hormonem tkankowym, pełni również rolę ważnego neuroprzekaźnika w ośrodkowym układzie nerwowym. [2] Za co dokładnie odpowiada serotonina? Jak wspierać jej wydzielanie? Czym różni się serotonina od dopaminy? Poznaj odpowiedzi na te i inne pytania!

Czym jest serotonina?

To amina biogenna, syntetyzowana w organizmie człowieka z dostarczanego w pożywieniu tryptofanu. Potocznie serotonina nazywana jest "hormonem szczęścia", ale ma też bardziej skomplikowaną nazwę, która brzmi 5-hydroksytryptamina, inaczej 5-HT. Produkcja serotoniny odbywa się obwodowo w błonie śluzowej jelit i płytkach krwi - trombocytach, ale także w ośrodkowym układzie nerwowym, a konkretnie w jądrze szwu i szyszynce. [1] Serotonina odkryta została w latach 40 XX wieku i przez kolejne lata stanowiła element pracy wielu badaczy. To właśnie wtedy udowodniono obecność serotoniny w centralnym układzie nerwowym oraz jej rolę jako neuroprzekaźnika. [2]

Funkcje serotoniny

Potoczna nazwa serotoniny - "hormon szczęścia" – wiąże się z faktem, iż związek ten  wpływa m.in. na poprawę nastroju, sen, łaknienie oraz funkcje poznawcze. To właśnie dzięki serotoninie możemy odczuwać przyjemność i radość. [3] Najważniejszą rolą serotoniny jest neuroprzekaźnictwo w układzie nerwowym, a receptory 5-HT znajdują się także w przewodzie pokarmowym, m.in. w neuronach splotów nerwowych podśluzowego i mięśniowego, komórkach mięśni gładkich i enterocytach. [4]

Pełni ona bardzo ważną rolę w przesyłaniu impulsów między komórkami układu nerwowego. [2] To właśnie serotonina odpowiada za przekazywanie sygnałów nerwowych do wszystkich zakątków ciała. [4] Dodatkowo, odpowiedni poziom serotoniny w organizmie człowieka, wpływa korzystnie na nastrój, pozwala odczuwać radość i szczęście oraz może przyczyniać się do zmniejszenia odczuwanego niepokoju. [3]

Czy to wszystkie funkcje serotoniny?

Zdecydowanie nie. Serotonina ma swój udział w procesie trawienia i funkcjonowania układu pokarmowego. Może ona także regulować ciśnienie krwi i jej krzepnięcie oraz utrzymanie odpowiedniej temperatury ciała. Dodatkowo serotonina ma znaczenie dla odczuwania apetytu i regulowania procesów związanych ze snem i czuwaniem. [4]

Znając funkcje i rolę serotoniny, nasuwa się pytanie, jak wesprzeć swój organizm w wytwarzaniu tego związku?

Jak wspierać organizm w wytwarzaniu serotoniny? Żywieniowe źródła tryptofanu, czyli prekursora serotoniny

Najważniejszym sposobem na wspieranie organizmu w utrzymaniu prawidłowego stężenia serotoniny we krwi jest odpowiednia dieta. Serotonina powstaje bowiem w wyniku przemian egzogennego aminokwasu - tryptofanu, który powinien być dostarczany wraz z dietą, gdyż organizm nie ma zdolności do jego samodzielnej syntezy. [5] Proces ten polega na hydroksylacji tryptofanu do 5-hydroksytryptofanu, a następnie jego dekarboksylacji. [2] Dlatego też, jednym ze sposobów na wspieranie organizmu w procesie podnoszenia i utrzymywania odpowiedniego stężenia serotoniny jest zwiększenie poziomu tryptofanu, poprzez dostarczenie go razem z pożywieniem.

W jakich produktach znajdziemy tryptofan?

Ten aminokwas znajduje się zarówno w produktach zwierzęcych, jak i roślinnych. W dużej ilości występuje on w jajach, mięsie i jego przetworach, rybach oraz nabiale. Na szczególną uwagę zasługuje tutaj mięso z piersi kurczaka, schab wieprzowy, łosoś, tuńczyk, ser twarogowy, wątróbka z kurczaka i makrela. Natomiast wśród roślinnych źródeł, pokaźną ilością tryptofanu poszczycić mogą się nasiona soi, len, pestki dyni i słonecznika, migdały, orzechy arachidowe, kakao i płatki owsiane. [5] Wbrew popularnym opiniom, czekolada nie jest aż tak ważnym składnikiem podwyższającym poziom serotoniny. Znacznie więcej tryptofanu zawiera bowiem mięso, ser żółty czy orzechy.

Jak wskazują badacze, około 85% tryptofanu wiąże się z białkami osocza, a zaledwie 15% przenika barierę krew-mózg, gdzie tylko 1% podlega dalszym przemianom z udziałem żelaza, cynku, magnezu i witaminy B6 do serotoniny. [4] Dlatego też, aby podnieść poziom serotoniny, należy zadbać nie tylko o odpowiednią podaż tryptofanu, ale również innych witamin i składników mineralnych kluczowych w tym procesie.

Jak jeszcze można wspierać wydzielanie serotoniny?

Aby wspierać utrzymanie odpowiedniej ilości serotoniny, można wykorzystać także inne metody. Jednym z ważnych aspektów jest ekspozycja na promienie słoneczne. Brak odpowiedniej ilości światła słonecznego może sprzyjać obniżeniu poziomu serotoniny. Podobnie jest w przypadku narażenia na wysoki poziom stresu i brak aktywności fizycznej. [5] 

Jeżeli zadbamy o zdrową, zbilansowaną dietę bogatą w tryptofan, witaminy i składniki mineralne, a także o aktywność fizyczną i odpowiednią, racjonalną ekspozycję na słońce - wesprzemy swój organizm w możliwości syntezy serotoniny. [5]

Essensey ma w swojej ofercie suplement diety zawierający L-Tryptofan. Czym się charakteryzuje ten produkt?

Essensey L-Tryptofan zawiera 1000 mg L-tryptofanu w porcji dziennej i dostępny jest w postaci łatwych do połknięcia, celulozowych kapsułek, które sprawdzą się również u wegetarian. Omawiany suplement diety ma w swoim składzie egzogenny aminokwas L-tryptofan, który jest prekursorem melatoniny i serotoniny.

W tym miejscu warto podkreślić, że suplementy nie mogą być stosowane jako substytut zróżnicowanej diety.

Serotonina a dopamina - podobieństwa i różnice

Jak już wspomnieliśmy, potoczne nazywanie serotoniny hormonem szczęścia wynika z jej pozytywnego wpływu na nastrój i odczuwanie przyjemności oraz radości. Czym jest w takim razie dopamina i do czego jest nam potrzebna?

Dopamina, podobnie jak serotonina - zaliczana jest do amin biogennych i również określana jest potocznie jako "hormon szczęścia" lub „hormon nagrody”. [3] Pełni ona jednak różne funkcje w zależności od miejsca działania – m.in. wpływa na poziom pobudzenia człowieka i (wraz z noradrenaliną) działa w mózgowym systemie nagrody. [3] Można powiedzieć, że serotonina i dopamina, są swojego rodzaju "siostrami", które odpowiadają za trochę inne procesy, ale współpracują ze sobą, aby utrzymać organizm w odpowiedniej równowadze. Serotonina pozwala na odczuwanie radości i reguluje nastrój, a dopamina wpływa na poczucie przyjemności i wzmacnia naszą motywację. [3]

Jak widać, te dwa związki są bardzo ważne w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu. Wpływ serotoniny i dopaminy na samopoczucie, dobry nastrój i odczuwanie radości, jest nieoceniony. Warto wspierać swój organizm w utrzymaniu prawidłowego poziomu serotoniny i dopaminy - w szczególności dostarczając mu niezbędnych substratów do syntezy tych związków. Na pierwszym miejscu oczywiście powinna być odpowiednia, zbilansowana dieta, w tym przypadku dostarczająca odpowiedniej ilości tryptofanu, a także aktywność fizyczna. Tryptofan dostępny jest również w formie suplementów diety, którymi możemy dodatkowo wspierać swój organizm.

Literatura:

1. Krajewska, Katarzyna, and Angelika Słowińska. "Wpływ prenatalnej ekspozycji na leki z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny na rozwój zaburzeń ze spektrum autyzmu." Psychiatria i Psychologia Kliniczna 17.1 (2017): 57-62.

2. Kloza, Monika, et al. "Teoria serotoninowa a tętnicze nadciśnienie płucne." Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 68 (2014): 738-748.

3. Markowicz-Narękiewicz, A. E. (2011). Związek między wydzielaniem neuroprzekaźników a powstawaniem chorób psychicznych–na szczegółowo omówionym przykładzie depresji. Neurokogniwistyka w patologii i zdrowiu, 55-59.

4. Stępień, Agnieszka, et al. "Rola tryptofanu i serotoniny w patogenezie i leczeniu zespołu jelita nadwrażliwego." Folia Medica Lodziensia 41.2 (2014): 139-154.

5. Goluch Z., Haraf G.,Teleszko M., Składniki diety i ich źródła pokarmowe niezbędne w

syntezie wybranych neuroprzekaźników wpływających na stan zdrowia psychicznego, [w:] Psychika a dietetyka – nierozerwalne połączenie. Najnowsze doniesienia. red. Fichny J., Sienkiewicz M., Łódź 2019, s. 6.