Kolagen typu 1 - co to jest i czym różni się od typu 2 i 3?

Kolagen to jedno z głównych białek budulcowych, które uznawane jest za najbardziej rozpowszechnione białko w ludzkim organizmie. [2] Jak wiadomo, już po 25 roku życia, poziom kolagenu oraz zdolność organizmu do jego produkcji, ulega stopniowemu zmniejszeniu. [4] Obecnie odkrytych i opisanych jest 29 typów kolagenu, które różnią się między sobą lokalizacją, strukturą i zawartością w poszczególnych tkankach organizmu człowieka. [4] Najlepiej poznanym i najpowszechniejszym rodzajem kolagenu jest kolagen typu I. [2] Czym dokładnie jest kolagen typu I i gdzie się znajduje? Jakie są inne rodzaje kolagenu? Przyjrzyjmy się bliżej różnym typom kolagenu!

Synteza kolagenu

Kolagen jest białkiem, którego synteza odbywa się głównie w fibroblastach, czyli komórkach tkanki łącznej właściwej. [2] Uważany jest za podstawowy składnik substancji międzykomórkowej i jest głównym białkiem strukturalnym w organizmie człowieka. [2] Stanowi około 30% wszystkich białek ludzkich i jest głównym składnikiem tkanki łącznej. [2]  Za najważniejsze aminokwasy budulcowe kolagenu uznaje się glicynę, prolinę i hydroksyprolinę, które w klasycznych cząsteczkach kolagenu, tworzą charakterystyczne struktury przypominające spirale. [3,5] Mówiąc w skrócie - aminokwasy grupują się w trójki, a następnie łączą się w większe grupy, które tworzą łańcuchy aminokwasów. Takie trzy łańcuchy skręcają się razem wokół jednej osi i tworzą potrójną helisę nazywaną tropokolagenem. [3,4] Za podstawową jednostkę strukturalną kolagenu uważany jest właśnie tropokolagen. [4]

Na tym oczywiście nie koniec, bowiem kolagen może także tworzyć różne struktury wyższego rzędu, takie jak włókna kolagenowe i układy sieciowe. [3,4] Jak się okazuje, kolagen występuje w praktycznie wszystkich tkankach organizmu ludzkiego.

Rodzaje kolagenu

W najprostszy sposób kolagen można podzielić na dwie grupy: kolageny włókniste i niewłókniste. [5] Te pierwsze tworzą wyżej wspomniane włókna kolagenowe, a kolageny niewłókniste nie mają takiej zdolności. [4]

Obecnie poznanych i scharakteryzowanych jest 29 typów kolagenu. [4] Natomiast za najpowszechniejszy typ kolagenu uznać możemy kolagen typu I, ale także kolagen typu II i III. [2] Należą one do kolagenów włóknistych, nazywanych inaczej fibrylarnymi.[3] Czym natomiast różnią się poszczególne typy kolagenu?

Kolagen typu I

Kolagen typu I jest najczęściej występującym rodzajem kolagenu - szacuje się, że stanowi około 90% całej puli kolagenu w ciele człowieka.[2] Należy do kolagenów włóknistych. [5] Obecny jest w ścięgnach i tkance łącznej kości, w tkankach tworzących blizny, w skórze i tkance podskórnej, tętnicach i rogówce. [6] Struktura kolagenu typu I charakteryzuje się gęstym upakowaniem włókien. [4]

Kolagen typu II

Z kolei kolagen typu II występuje w chrząstkach stawowych i tworzy tam wspólne włókna kolagenowe razem z kolagenem typu IX, X i XI. Obecny jest także w stawach i krążkach międzykręgowych. [4] Razem z kolagenem typu I, należy do grupy kolagenów włóknistych, ale różni się miejscem występowania w organizmie człowieka. [4]

Kolagen typu III

Ten typ kolagenu, podobnie jak wyżej omówione, również należy do kolagenów fibrylarnych. Występuje w tkance tworzącej się z fibroblastów, w trakcie zabliźniania ran, a także jest ważnym budulcem włókien siateczkowatych, które znajdują się w skórze i naczyniach krwionośnych.[2,4]

Inne typy kolagenu

Poza omówionymi trzema typami kolagenu, istnieją także inne, mniej popularne typy, które znajdują się w różnych tkankach organizmu. [3] Warto tutaj wspomnieć o kolagenie typu V, który jest dopełnieniem kolagenu typu I oraz o kolagenie typu XII, który występuje w wielu tkankach, razem z typami I i III.[4,5]

Suplementy diety z kolagenem

Kolagen to białko, które występuje w produktach żywnościowych. Do najlepszych źródeł kolagenu w diecie zaliczyć możemy produkty pochodzenia zwierzęcego - wołowinę, wieprzowinę, ryby, podroby czy owocach morza. [7] Kolagen pozyskiwany jest głównie z kości, skór i ścięgien zwierzęcych i najczęściej spożywany jest w formie wywarów, zup i galaretek. [7] W zależności od pochodzenia, wyróżnić możemy m.in. kolagen rybi (kolagen morski), kolagen bydlęcy czy kolagen wołowy. Występują też kolageny wieprzowe lub drobiowe.

Kolagen występuje również w formie suplementów diety. Na rynku znaleźć możemy suplementy diety zawierające kolagen w różnych postaciach: tabletek, kapsułek, napojów, proszku lub gotowych ampułek.

Kolagen Forte to aż 2400 mg kolagenu typu I w porcji dziennej. Natomiast Kolagen Anti Age i Kolagen+ wzbogacone są w witaminę C, która pomaga w prawidłowej produkcji kolagenu w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania skóry, naczyń krwionośnych, kości, zębów, chrząstek i dziąseł. [1] Dodatkowo witamina C pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym. [1] Kolagen Anti Age, oprócz hydrolizatu kolagenu typu I i witaminy C, zawiera także kwas hialuronowy. Wspomniane kolageny Essensey występują w formie łatwych do połknięcia kapsułek.

Warto zaznaczyć, że suplementy diety, nie powinny być zamiennikiem zdrowej i zróżnicowanej diety, a jedynie jej wsparciem i uzupełnieniem.

Literatura:

1. Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012 r. ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci.

2. Żelaszczyk, Dorota, Anna Waszkielewicz, and Henryk Marona. "Kolagen–struktura oraz zastosowanie w kosmetologii i medycynie estetycznej." Estetol. Med. Kosmetol 2.1 (2012): 14-20.

3. Shoulders, Matthew D., and Ronald T. Raines. "Collagen structure and stability." Annual review of biochemistry 78 (2009): 929-958.

4. Czubak, K. A., & Żbikowska, H. M. (2014). Struktura, funkcja i znaczenie biomedyczne kolagenów. In Annales Academiae Medicae Silesiensis (Vol. 4, No. 68, pp. 245-254).

5. Banaś, M., & Pietrucha, K. (2009). Typy i struktura białka kolagenowego.

6. Janda, K., Kasprzak, M., & Wolska, J. (2015). Witamina C–budowa, właściwości, funkcje i występowanie. Pom. J. Life Sci, 61(4), 419-425.

7. Książek-Czekaj, Agnieszka, and Marek Wiecheć. "Kolagen–w jaki sposób wspiera pracę fizjoterapeuty?."